فلج مغزی ( CP )
فلج مغزی ( Cerebral Palsy به اختصار CP ) به علت آسیب به مغز کودک در زمان تولد ، قبل از تولد یا بعد از آن ایجاد می‌شود .
میزان شیوع فلج مغزی:
شیوع فلج مغزی ۳/۳ در هر ۱۰۰۰ نفر است؛ تقریباً ۸۱ درصد آنها مبتلا به نوع اسپاستیک فلج مغزی هستند در میان کودکان با فلج مغزی ۸ درصد دچار طیفی از اختلالات مانند اوتیسم و ۳۵ درصد مبتلا به صرع هستند. ۵۶ درصد قادر به راه رفتن به تنهایی و ۳۳ درصد دچار محدودیت حرکتی و یا نا توانی در راه رفتن هستند. فلج مغزی توسط آسیب یا ناهنجاری‌های مغزی ایجاد می‌شود. بسیاری از این مشکلات در دوران جنینی رخ می‌دهند اما این اختلال می‌تواند در هر زمان دیگری طی ۲ سال اول زندگی، زمانی که مغز کودک همچنان در حال تکامل است رخ دهد. در بعضی از افراد با فلج مغزی بعلت کاهش سطح اکسیژن (هیپوکسی) بخش‌هایی از مغز آسیب دیده‌اند.
عواملی که ریسک فلج مغزی را بالا می‌برد:
• نوزادان زودرس برای بروز فلج مغزی در خطر بیشتری قرار دارند. فلج مغزی در بعضی از کودکان درنتیجه
• تولد باوزن کمتر از ۱۵۰۰ گرم
• عوارض حاملگی مانند پلی هیدآمنیوس اکلامپسی، خونریزی در سه ماهی سوم، چند قلویی، پرزانتاسیون غیرطبیعی جنین، تب مادر
• تشنج یا اختلالت تشنجی در مادر
• درمان مادر با هورمون تیروئید استروژن یا پرژسترون
• آنسفالوپاتی هیپوکسیک -ایسکمیک
• خونریزی مغزی
• عفونت‌های مغزی (آنسفالیت، مننژیت، ابتلا به ویروس هرپس سمپلکس)
• ضربه مغزی
• عفونت در مادر طی دوران بارداری (سرخجه)
• ایکتر شدید
فلج مغزی بسته به نواحی از مغز که آسیب دیده است باعث ناتوانی‌های گوناگونی می‌شود. عمده ترین ناتوانی هایی که فلج مغزی باعث آن می‌شوند شامل موارد زیر است:
۱٫ مشکلات حرکات درشت مانند راه رفتن ، چهاردست و پا رفتن یا دویدن و …
۲٫ مشکلات در حرکات ظریف مانند نوشتن ، گرفتن قاشق و چنگال و …
۳٫ مشکلات شناختی و درکی
۴٫ مشکلات رفتاری
۵٫ مشکلات گفتاری مانند تاخیر در گفتار ، عدم توانایی در بیان کلمات
۶٫ مشکلات دهانی مانند آبریزش دهان ، عدم تکامل مناسب دندان ها و ….
۷٫ تشنج
۸٫ مشکلات ارتوپدی مانند انحراف جانبی ستون فقرات ، گودی کمر ، عدم صاف شدن یا خم شدن زانو و ….
اغلب کودکان چندین مورد از مشکلات بالا را دارند ، اما ممکن است تنها یکی از مشکلات را داشته باشند .
فلج مغزی از نظر میزان تون و سفتی عضلات به ۵ دسته تقسیم می‌شود:
۱٫ اسپاستیک (Spastic)
۲٫ آتاکسیک (Ataxic)
۳٫ هایپوتونیک (Hypotonic)
۴٫ دیس‌کاینتیک (DysKinetic)
۵٫ ترکیبی از موارد فوق
اسپاستیک (Spastic)، شایعترین نوع است که ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد را شامل می‌شود در اثر آسیب به نورون‌های حرکتی فوقانی در مسیر پیرامیدال ایجاد می‌شود.
در این نوع :
• عضلات دچار سفتی هستند ،
• رفلکس های پاتولوژیک مانند بابینسکی دیده می‌شود
• الگوهای حرکتی به صورت نادرست هستند
آتاکسیک (Ataxic)، در کمتر از ۵ درصد موارد مشاهده می‌شود به علت آسیب مخچه روی می‌دهد
مشخصات آن عبارت است از:
• وضعیت (posture) غیرطبیعی
• تعادل کودک دچار اختلال است
• معمولاً به صورت تکه تکه صحبت می‌کند.
• فقدان هماهنگی منظم عضلات و یا هر دو
• تون عضلات متغیر است و بالا و پایین می شود
• ترمور (لرزش) و حرکات اضافی در زمانی که کودک قصد حرکت دارد دیده می‌شود اما در زمان سکون دیده نمی‌شود.
دیس‌کاینتیک (DysKinetic): ده تا پانزده درصد موارد را تشکیل می‌دهد
مشخصه آن الگوهای حرکتی غیرطبیعی
حرکات بدون اراده و کنترل نشده است.
در زمانی که کودک حرکت نیز ندارد دچار حرکات اضافی و ترمور است
هیپوتونیک(Hypotonic) : تون عضلانی کودک پایین است و دچار بدنی شل است . معمولاً کودکان به صورت هایپوتون نمی مانند و به انواع دیگر CP تبدیل می‌شوند .
CP براساس درگیری اندام ها نیز طبقه بندی می‌شود که شامل:
۱٫ کوآدری پلژی : دست ها و پاها به اضافه تنه و گردن درگیر مشکل هستند .
۲٫ دای پلژی : پاها درگیری بیشتری دارند و دست ها کمتر درگیر هستند . تنه نیز ممکن است به صورت خفیف درگیر باشد.
۳٫ همی پلژی : دست و پای یک سمت بدن درگیر است .
۴٫ مونو پلژی : تنها یکی از پاها یا یکی از دست ها درگیر است .
۵٫ تری پلژی : دو تا از پاها و یکی از دست ها درگیری دارد.
درمان اصلی در فلج مغزی توانبخشی است که شامل کاردرمانی و گفتاردرمانی و ساخت وسایل ارتوپدی می‌باشد . در صورتی که کودک دچار مشکلات ارتوپدی مانند عقب زدگی زانو باشد ممکن است نیاز به مداخلات جراحی ارتوپدی نیز باشد .
داروهای تقویتی مغز و انواع ویتامین ها نیز برای کودک توسط متخصص معز و اعصاب کودکان تجویز می‌گردد.
